Początki
Praga-Północ od początku stanowiła zaplecze przemysłowe Warszawy i była źródłem wielu warszawskich produktów. Koniec XIX w. i początek XX w. był okresem przyjaznym w rozwoju fabryk i przemysłu w dzielnicy, ze względu na jej rozwój struktury miejskiej. Dzielnica oferowała m.in. kolej Petersburską (1863 r.) łączącą prawobrzeżną Warszawę z Cesarstwem Rosyjskim, kolej Terespolską (1867 r.), kolej obwodową(rok)., most Kierbedzia (1864 r.) łączący obie strony Warszawy, oraz port. Kolej była jednym z podstawowych elementów gospodarki industrialnej. Pozwalała na przewóz ładunków oraz surowców na masową skalę wraz z transportem ludności w dalsze rejony świata. Obok dworców i bocznic kolejowych, prężnie się rozwijały fabryki, i składy towarowe
XIX wiek
Dzięki rozbudowie infrastruktury logistycznej w XIX wieku na Pradze
Północ, dzielnica stała się strategicznym węzłem przeładunkowym
towarów importowanych i eksportowanych z Rosji, handlu w Królestwie
Polskim oraz tranzytowym z zachodem Europy.
Praga była uznawana za najuboższy teren Warszawy od początku jej
dołączenia do stolicy. Dlatego też na początku XIX wieku miała opinię
dzielnicy zaniedbanej, co wpływało na niskie ceny jej terenów i
skutkowało tanią siłą roboczą. Dogodne ceny ziemi i tani pracownicy
sprzyjały w rozwoju industrializmu. Powstawały nowe zabudowania
mieszkaniowe, głównie dla robotników i pracowników kolei.
Serce przemysłowe Pragi zaczęło bić wraz z utworzeniem stalowni w
1879 roku. Zbudowaną ją w ciągu jednego roku i pierwsze wytopy stali
nastąpiły 1 kwietnia 1879 roku. Zajmowała prawie 6,5 hektarów i była
położona przy ul. Szwedzkiej i ul. Stalowej.
Po trzech latach działalności wytwarzała ona 87% szyn kolejowych w
całym Królestwie Polskim.
W ciągu 25 lat od powstania stalowni, Praga stała się nowoczesnym
rejonem przemysłowym. Liczba fabryk potroiła się do liczby 49 i wzrosła
ilość zatrudnionych robotników.
W 1879 roku na Pradze-Północ zatrudnionych było 315 robotników, a w
1904 roku już 8326.
W 1913 roku ta liczba powiększyła się prawie do 10 000 robotników.
Praga tak jak i Wola w tamtych czasach, stały się najbardziej
uprzemysłowionymi częściami stolicy.
Postindustrialna Praga Dziś
W ciągu tych kilku lat Praga stała się dużym i ważnym ośrodkiem
przemysłowym. W dwudziestoleciu międzywojennym budowano jeszcze
wielkie zakłady m.in. „Avia” przy ul.Siedleckiej, która przetrwała do dziś.
W trakcie II wojny światowej straty dla przemysłu praskiego, były
olbrzymie. Część ocalałych budynków zostało odtworzonych, a reszta
zabytków przemysłowych dopiero teraz zyskują nowe, naukowe,
kulturalne i mieszkaniowe funkcje.
Niestety przez wiele lat nie podejmowano żadnych działań w celu
zachowania i zabezpieczenia niektórych obiektów. Wiele z nich popada
w ruinę m.in. Zakład Wyrobów Mechanicznych G.Pulst przy
Ul.Strzeleckiej 30/32, Młyn Parowy przy ul.Objazdowej 2, czy
Warszawska Fabryka Drutów, Sztyftów i Gwoździ przy ul.Objazdowej 1
Historia przemysłu na Pradze Północ jest barwna, wiele budynków
można umiejętnie zaadaptować do dzisiejszych warunków. Oprócz uroku
architektury industrialnej, mają one wiele innych zalet w tym po prostu
swoją ciekawą nie do końca znaną historię.
Zapraszam do kompendium wiedzy po fabrykach Pragi Północ i
pozostałościach po industrializmie dzielnicy.
