Najpiękniejszy kościół w Polsce
“La piú bella chiesa in Polonia” – Najpiękniejszy kościół w Polsce. Tak o Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego, w 1921 roku, powiedział papież Pius XI.
Historia
Wspomniany kościół został wybudowany w latach 1907–1923 według projektu Łukasza Wolskiego. Fundatorem kościoła był Michał Piotr Radziwiłł, jednak inicjatorką budowy była jego żona Maria z Kieżgajłłów-Zawiszów Radziwiłłowa. 30 czerwca 1904 r. księżna otrzymała błogosławieństwo od papieża Piusa X na budowę bazyliki. A odręcznie pisany dokument jest do dzisiaj przechowywany w archiwum parafii. Pierwszy etap prac budowlanych trwał do 1914 r., kiedy wybuchła I wojna światowa. Budowa została wznowiona w 1919 pod kierunkiem Hugona Kudera i trwała przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego.
Życzeniem księżnej Marii było, by świątynia była również centrum wychowawczym dla dzieci i młodzieży. Jednak okazało się to możliwe dopiero po śmierci księżnej. Zapisała w testamencie cały majątek wraz z bazyliką kardynałowi Augustowi Hlondowi. Prymas zrezygnował z darowizny, dla kardynała Kakowskiego, który w 1931 r. przekazał parafię oraz bazylikę wraz z całym majątkiem salezjanom na wieczne czasy.
Architektura
Gmach budynku wzorowany był rzymskiej bazylice św. Pawła za Murami. Jednak podobieństwo dotyczy tylko wnętrza budynku, które nawiązuje do typowych bazylik wczesnochrześcijańskich. Łukasz Wolski nadał bazylice formy historyzującego modernizmu i klasycystyczną fasadę. Budynek składa się z dwóch kondygnacji i poprzedzona jest złożonym z dziesięciu kolumn portykiem ustawionym na wysokim stylobacie, kryjącym ogromny dolny kościół, który mieści 10 tysięcy osób.
Pierwotnie zostały wykonane dla bazyliki św. Pawła za Murami, a mowa o 24 kolumnach wykonanych z granitu włoskiego. Do bocznej elewacji kościoła przylega licząca pięć kondygnacji wieża, projektowana już przed wojną. Została jednak wybudowana dopiero w 1998–1999 roku. Na wieży umieszczono odlany w XVIII wieku w Gdańsku dzwon, który został ofiarowany przez Marię Radziwiłłową. Wystrój wnętrza to dzieło wielu malarzy, m.in. nawa główna z obrazami w plafonach i stacjami Drogi Krzyżowej została wykonana przez małżeństwo Oźminów, prezbiterium, zaprojektowane zostało przez prof. St. Marzyńskiego a malarstwo ścienne w prezbiterium wykonał malarz salezjański O. Kiljan. Polichromię kaplicy Najświętszego Sakramentu i kaplic przy prezbiterialnych wykonał art. mai. Molga. W czasie II wojny światowej bazylika uniknęła zniszczeń. Natomiast w 1965 roku została wpisana do rejestru zabytków.
